Bugünkü dersimizde Rusça’daki Hareket fiillerinde kullanılan до- ön eki üzerinde çalışacağız. Bu ön ekle kullanılan fiiller, birşeyi sonuna ya da bir sınırına kadar yapma veya bir yere varma hareketlerini belirtir.
İlk olarak до- ön ekli fiillere bakın. Bütün bu fiiller, birşeyi belli bir sınırına kadar yapma veya biryere varma hareketini belirtir. Bu fiillerin hem Tamamlanmamış Biçimi (несовершенный вид, НСВ) hem de Tamamlanmış Biçimi (СВ) bulunur. Hatırlarsanız Tamamlanmamış Biçimi (НСВ) daha çok süreci gösterirken Tamamlanmış Biçimi (СВ) elde edilen veya edilecek olan sonucu belirtir:
доезжа́ть (НСВ) – дое́хать (СВ) – bir araçla varmak
доходи́ть (НСВ) – дойти́ (СВ) – yürüyerek varmak
добега́ть (НСВ) – добежа́ть (СВ) – koşarak varmak
долета́ть (НСВ) – долете́ть (СВ) – uçarak varmak
добира́ться (НСВ) – добра́ться (СВ) – varmak
Dikkat edin! Fiilin ‘до-’ ön ekinin yanısıra ‘–ся’ eki bulunuyorsa fiilin anlamı: ‘herşeye rağmen sonuca varmak’ olur. Böylece ‘добираться’ fiilinin, ‘herşeye rağmen, tüm zorluklara rağmen bir yere varmak’ anlamı var.
Yukarıdaki tüm fiillerden sonra ‘до’ Edatı ile İsmin –In Hali kullanılır:
доезжа́ть/дое́хать до до́ма – eve kadar bir araçla varmak
доходи́ть/дойти́ до остано́вки – durağa kadar yürüyerek varmak
добега́ть/добежа́ть до метро́ – metroya kadar koşarak varmak
долета́ть/долете́ть до Москвы́ – Moskova’ya kadar uçakla varmak
добира́ться/добра́ться до аэропо́рта (во́время) – (vaktinde) havalimanına varmak
İsimlerin –In Hali Şekillerine bakın:
| Eril | Nötr | Dişil |
| -а/-я | -0/-я | -ы/-и |
| дом – до́ма | кафе́ – кафе́ | рабо́та – рабо́ты |
| оте́ль – оте́ля | мо́ре – мо́ря | Ту́рция – Ту́рции |
Şimdi fiillerin Zaman Şekillerine bakın (Şimdiki Zaman – Geçmiş Zaman – Gelecek Zaman). Örnek olarak 1. Şahıs (‘ben’) Şeklini alalım:
доезжа́ть (НСВ): дозжа́ю – доезжа́л (E) / доезжа́ла (D) – бу́ду доезжа́ть
доходи́ть (НСВ): дохожу́ – доходи́л (E) / доходи́ла (D) – бу́ду доходи́ть
добега́ть (НСВ): добега́ю – добега́л (E) / добега́ла (D) – бу́ду добега́ть
долета́ть (НСВ): долета́ю – долета́л (E) / долета́ла (D) – бу́ду долета́ть
добира́ться (НСВ): добира́юсь – добира́лся (E) / добира́лась (D) – бу́ду добира́ться
Dikkat! Unutmayın, Fiillerin Tamamlanmış Biçiminin Şimdiki Zaman Şekli yoktur (0):
дое́хать (СВ): 0 – дое́хал (Е) / дое́хала (D) – дое́ду
дойти́ (СВ): 0 – дошёл (Е) / дошла́ (D) – дойду́
добежа́ть (СВ): 0 – добежа́л (Е) / добежа́ла (D) – добегу́
долете́ть (СВ): 0 – долете́л (Е) / долете́ла (D) – долечу́
добра́ться (СВ): 0 – добра́лся (Е) / добрала́сь (D) – доберу́сь
Lütfen, örneklere bakın:
1.
— Ра́ньше я всегда́ доезжа́л (süreç) до рабо́ты за со́рок мину́т, но сего́дня дое́хал(sonuç) то́лько за полтора́ часа́. – Eskiden işyerime hep kırk dakika içinde varıyordum, bugün ise ancak bir buçuk saatte vardım (varabildim).
2.
— За ско́лько (за какое время) вы долете́ли (sonuç) до Москвы́? – Moskova’ya (uçakla) ne zaman içinde vardınız?
— За два с полови́ной часа́. – İki buçuk saatte.
3.
— Приве́т, у нас всё хорошо́. Мы благополу́чно добрали́сь (sonuç) до оте́ля. –Selam, biz çok iyiyiz. Otele sağ salim vardık.
Son olarak ‘доходи́ть/дойти́’ fiili içeren birkaç deyim üzerinde duralım.
1) У (кого́? меня́/тебя́/него́) ру́ки не дохо́дят (сде́лать что́-то) – Ellerimi bir şey yapmaya uzatamıyorum (=birşey yapmak için vakit bulamıyorum)
2) До (кого́? меня́/тебя́/него́) не дошло́. – (Birşey) bana varmadı, kavrayamdım =Jeton düşmedi (gündelik konuşmalarda, daha çok gençler arasında kullanılır).
Örneklere bakın:
4.
— У меня́ ру́ки не дохо́дят офо́рмить загранпа́спорт. – Yurtdışı pasaport yaptırmak için vakit bulamıyorum.
5.
— Cлу́шай, до меня́ что́-то не дошло́. Расскажи́ ещё раз. – Baksana, bir türlü kavrayamadım (jeton düşmedi). Bana tekrar anlatsana.
Bir sonraki derste görüşmek dileğiyle…
Kaynak: Sputnik