Bugünkü dersimizde, ‘слы́шать’ [slı́şat’] ve ‘слу́шать’ [slúşat’] fiilleri üzerinde duracağız. Bu, bir harften dolayı fark eden fiillerin Türkçe’de iki karşılığı bulunuyor: ‘duymak’ ve ‘dinlemek’. Her iki fiil farklı kelimelerle kullanılır.
1) ‘Слы́шать’ [slı́şat’] fiili ‘duymak’ anlamına gelir. Bu hem Rusça’da hem de Türkçe’de pasif bir eylem belirtir (bir kişi istemeden bir şey duyuyor). ‘Слы́шать’ [slı́şat’] fiili, İsmin –I Halinin kullanılmasını gerektirir:
слы́шать (что?) – (bir şey) duymak
слы́шать шум – gürültü duymak
слы́шать го́лос – bir ses duymak
слы́шать но́вость – bir haber duymak
слы́шать разгово́р – bir konuşma duymak
2) ‘Слу́шать’ [slúşat’] fiilinin ‘dinlemek’ anlamına gelir. Aktif bir eylem belirtir, yani fiilin ‘bir kişi, çaba göstererek bir şeyi duymak isiyor’ anlamı var. ‘Слу́шать’ [slúşat’] fiili, İsmin —I Halinin kullanılmasını gerektirir:
слу́шать (кого́? что?) – (bir şey, bir kimseyi) dinlemek
слу́шать му́зыку – müzik dinlemek
слу́шать ра́дио – radyo dinlemek
слу́шать меня́/тебя́/вас – beni/seni/sizi dinlemek
‘Слы́шать’ ve ‘слу́шать’ fiillerinin hem Tamamlanmamış Biçimi (несовершенный вид, НСВ) hem de Tamamlanmış Biçimi (СВ) bulunur. Tamamlanmamış Biçimi (НСВ) daha çok süreci gösterirken Tamamlanmış Biçimi (СВ) elde edilen veya edilecek olan sonucu belirtir.Yalnız yukarıdaki fiillerin birkaç Tamamlanmış Biçimi var, en çok şunlar kullanılır:
слы́шать [slı́şat’] (НСВ) – услы́шать [uslı́şat’] (СВ) — duymak
слу́шать [slúşat’] (НСВ) – послу́шать [paslúşat’] (СВ) — dinlemek
Şimdi bu fiillerin çekimlerine bakın:
1) слы́шать (НСВ) [slı́şat] – duymak (süreç)
Şimdiki Zaman: я слы́шу – ты слы́шишь – он (она́) слы́шит – мы слы́шим – вы слы́шите – они́ слы́шат
Geçmiş Zaman: я/ты/он (она́́) слы́шал/слы́шала – мы/вы/они́ слы́шали
Gelecek Zaman: я бу́ду/ты бу́дешь/он (она́) бу́дет/ мы бу́дем/вы бу́дете/они́ бу́дут + слы́шать
Emir Kipi: yok
2) услы́шать (СВ) [uslı́şat’] – duymak (sonuç)
Şimdiki Zaman: yok
Geçmiş Zaman: я/ты/он (она́) услы́шал/услы́шала – мы/вы/они́ услы́шали
Gelecek Zaman: я услы́шу/ты услы́шишь/он (она́) услы́шит/мы услы́шим/вы услы́шите/они́ услы́шат
Emir Kipi: günümüz Rusçasında kullanılmaz
3) слу́шать (НСВ) [slúşat] – dinlemek (süreç)
Şimdiki Zaman: я слу́шаю – ты слу́шаешь – он (она́) слушает – мы слу́шаем – вы слу́шаете – они́ слу́шают
Geçmiş Zaman: я/ты/он (она́) слу́шал/слу́шала – мы/вы/они́ слу́шали
Gelecek Zaman: я бу́ду/ты бу́дешь/он (она́) бу́дет/ мы бу́дем/вы бу́дете/они́ бу́дут + слу́шать
Emir Kipi: слу́шай/слу́шайте (Aynı zamanda dikkat çekme formulü olarak kullanılır, ‘bak/baksana/baksanıza’ anlamına gelir)
4) послу́шать (СВ) [paslúşat’] – dinlemek (sonuç)
Şimdiki Zaman: yok
Geçmiş Zaman: я/ты/он (она́) послу́шал/послу́шала – мы/вы/они́ послу́шали
Gelecek Zaman: я послу́шаю/ты послу́шаешь/он (она́) послу́шает/мы послу́шаем/вы послу́шаете/они́ послу́шают
Emir Kipi: послу́шай/послу́шайте (Aynı zamanda dikkat çekme formulü olarak kullanılır, ‘bak/baksana/baksanıza’ anlamına gelir)
Lütfen, örneklere bakın:
1.
— Ра́ньше я слу́шал ра́дио в маши́не, тепе́рь слу́шаю mp-3 в метро́. – Eskiden arabada radyo dinliyordum, şimdi metroda mp-3 dinliyorum.
2.
— Послу́шай же́нщину и сде́лай наоборо́т. – Kadını dinle ve tersini yap.
3.
— До́брый день, слу́шаю вас. – İyi günler. Sizi dinliyorum/Buyurun.
4.
— Ты меня́ слы́шишь? – Beni duyuyor musun?
— Я тебя́ пло́хо слы́шу. Сейча́с перезвоню́. – Seni kötü duyuyorum. Şimdi tekrar telefon açacağım.
5.
— До́лго ещё мы бу́дем слы́шать э́тот шум? – Bu gürültüyü daha ne kadar duyacağız?
6.
— Что с Серге́ем? – Sergey’e ne oldu?
— Он услы́шал не о́чень прия́тную но́вость и расстро́ился. – Hoş olmayan bir haber duydu ve üzüldü.
7.
— Послу́шайте! Ведь е́сли звёзды зажига́ют, зна́чит, э́то ко́му-нибудь ну́жно! (В. Маяковский) – Baksanıza! Yıldızları yakıyorlarsa demek ki bu, birilere lazımdır! (V. Mayakovskiy)
8.
— Он меня́ не хо́чет слу́шать. – Beni dinlemek istemiyor.
9.
— Слу́шай! Дава́й схо́дим сего́дня в кино́! – Baksana! Bugün sinemaya gidelim mi?
Bir sonraki derste görüşmek dileğiyle…
Kaynak: Sputnik