Bugünkü dersimizde Rusça’daki Hareket fiillerinde kullanılan при- ve у- ön ekleri üzerinde çalışacağız. Bu ön eklerle kullanılan fiiller, kişiye yalaşma ve kişiden uzaklaşma hareketlerini belirtir.
İlk olarak при– ön ekli fiillere bakın. Bütün bu fiiller, kişiye yaklaşma hareketlerini belirtir. Bu fiillerin hem Tamamlanmamış Biçimi (несовершенный вид, НСВ) hem de Tamamlanmış Biçimi (СВ) bulunur. Hatırlarsanız Tamamlanmamış Biçimi (НСВ) daha çok süreci gösterirken Tamamlanmış Biçimi (СВ) elde edilen veya edilecek olan sonucu belirtir:
приезжа́ть (НСВ) – прие́хать (СВ) – bir araçla gelmek
приходи́ть (НСВ) – прийти́ (СВ) – yürüyerek gelmek
приноси́ть (НСВ) – принести́ (СВ) – getirmek
Şimdi fiillerin Zaman Şekillerine bakın (Şimdiki Zaman – Geçmiş Zaman – Gelecek Zaman). Örnek olarak 1. Şahıs (‘ben’) Şeklini alalım:
приезжа́ть (НСВ): приезжа́ю – приезжа́л (E) / приезжа́ла (D) – бу́ду приезжа́ть
приходи́ть (НСВ): прихожу́ – приходи́л (E) / приходи́ла (D) – бу́ду приходи́ть
приноси́ть (НСВ): приношу́ – приноси́л (E) / приноси́ла (D) – бу́ду приноси́ть
Dikkat! Unutmayın, Fiillerin Tamamlanmış Biçiminin Şimdiki Zaman Şekli yoktur (0):
прие́хать: 0 – прие́хал (Е) / прие́хала (D) – прие́ду
прийти́: 0 – пришёл (Е) / пришла́ (D) – приду́
принести́: 0 – принёс (Е) / принесла́ (D) – принесу́
Lütfen, örneklere bakın:
1.
— Эти спортсмены пришли к финишу первыми. — Bu sporcular, yarışı birinci bitirdi (birinci geldiler) (sonuç).
2.
— Отку́да вы прие́хали? – Nereden geliyorsunuz (geldiniz) (sonuç)?
— Я прие́хал из Ту́рции. – Türkiye’den geliyorum (geldim) (sonuç).
3.
— Я приезжа́ю во вто́рник, встреча́й меня́ в аэропорту́. – Salı günü geliyorum, beni havaalanında karşıla (süreç).
— Ра́ньше ты всегда́ приезжа́л в сре́ду. – Önce hep Çarşamba günleri geliyordun (süreç).
4.
— Ты уже́ прие́хала? – Geldin mi (Dişil) (sonuç)?
— Нет, я ещё не прие́хала. – Hayır, daha gelmedim (Dişil) (olumsuz sonuç).
5.
— В како́е вре́мя ты обы́чно прихо́дишь домо́й? – Eve genellikle saat kaçta geliyorsun (süreç)?
— Обы́чно я прихожу́ в во́семь часо́в ве́чера. Но сего́дня я пришёл домо́й в семь. – Genellikle akşam saat sekizde geliyorum. Ama bugün eve saat yedide geldim (süreç; sonuç).
6.
— Официа́нт уже принёс счёт? – Garson hesabı getirdi mi (sonuç)?
— Нет, ещё не принёс. – Hayır, daha getirmedi (sonuç).
— Стра́нно, обы́чно он прино́сит счёт о́чень бы́стро. – Çok tuhaf, genellikle hesabı çok çabuk getirir (süreç).
Şimdi у- ön ekli fiillere bakın. Bu fiiller, kişiden uzaklaşma hareketlerini belirtir: Bu fiillerin de hem Tamamlanmamış Biçimi (несовершенный вид, НСВ) hem de Tamamlanmış Biçimi (СВ) bulunur:
уезжа́ть (НСВ) – уе́хать (СВ) – bir araçla gitmek
уходи́ть (НСВ) – уйти́ (СВ) – yürüyerek gitmek
уноси́ть (НСВ) – унести́ (СВ) – götürmek
Şimdi yukarıdaki fiillerin Zaman Şekillerine bakın (Şimdiki Zaman – Geçmiş Zaman – Gelecek Zaman). Örnek olarak 1. Şahıs (‘ben’) Şeklini alalım:
уезжа́ть (НСВ): уезжа́ю – уезжа́л (E) / уезжа́ла (D) – бу́ду уезжа́ть
уходи́ть (НСВ): ухожу́ – уходи́л (E) / уходи́ла (D) – бу́ду уходи́ть
уноси́ть (НСВ): уношу́ – уноси́л (E) / уноси́ла (D) – бу́ду уноси́ть
Dikkat! Unutmayın, Fiillerin Tamamlanmış Biçiminin Şimdiki Zaman Şekli yoktur (0):
уе́хать: 0 – уе́хал (Е) / уе́хала (D) – уе́ду
уйти́: 0 – ушёл (Е) / ушла́ (D) – уйду́
унести́: 0 – унёс (Е) / унесла́ (D) – унесу́
Lütfen, örneklere bakın:
7.
— Вы ещё не уе́хали? – Daha gitmediniz mi (sonuç)?
— Нет, мы ещё не уе́хали. – Hayır, daha gitmedik (olumsuz sonuç).
8.
— Когда́ вы уезжа́ете? – Ne zaman gidiyorsunuz (zamanla sınırlanmamış, planlanan süreç)?
— Мы уезжа́ем во вто́рник. – Salı günü gidiyoruz (planlanan süreç).
9.
— Обы́чно он ухо́дит с рабо́ты в семь, но вчера́ ушёл в де́вять. – Genellikle işten saat yedide çıkar, ama dün saat dokuzda çıktı (süreç, sonuç).
10.
— Кто унёс мой журна́л? – Dergimi kim götürdü (aldı) (sonuç)?
— Никто́ не уноси́л твой журна́л. – Dergini kimse götürmedi (almadı) (süreç, ‘kimse bunu hiç bir zaman yapmadı’ anlamında).
Bir sonraki derste görüşmek dileğiyle…
Kaynak: Sputnik