Bugünkü dersimizde Rusça’da kibarlık belirten anlatımları incelemeye başlıyoruz.
Karşınızdaki kişiye, isteklerinizi kibarca söylemek için Rusça’da en çok kullanılan iki kalıp var. Rusça’da söz konusu kalıpların kibarca duyulması için fiillerin Geçmiş Zaman biçiminin yanısıra ‘бы’ edatı kullanılır. Bu edat, ricayı hafifletir, daha kibar yapar.
I. Я бы хоте́л(а) + İsmin —I Hali
‘Я бы хоте́л(а)’ [ya bı hatél(a)] (Ben … isterim) ifadesi, Rusça’da çok kibar bir ifade olarak kabul edilir. Bu formülde her zaman fiilin Geçmiş Zaman biçimi kullanılır, yalnız cinse göre ‘хотел’ (Eril) veya ‘хотела’ (Dişil) olarak değişir.
Я бы хоте́л э́тот сала́т. – Bu salatayı isterim (Eril).
Я бы хоте́ла э́ту пи́ццу. – Bu pizzayı isterim (Dişil).
Soru sormak için ‘что/чего’ [şto/çivó] soru sözcüğü kullanmanız gerekir.
Что/чего́ бы ты хоте́л(а)? – Ne/neyi istersin? (Eril, Dişil)
Что/чего́ бы вы хоте́ли? – Ne/neyi istersiniz? (Çoğul)
Olumsuz cümle kurmak için yalnız fiilden önce ‘не’ kullanacaksınız:
Я бы э́того не хоте́л. – Bunu istemem (Eril).
Я бы не хоте́ла но́вых пробле́м. – Yeni problem istemem (Dişil).
II. Я бы хоте́л(а) + Mastar
Bu formülde İsmin yerine Mastar kullanılır:
Я бы хоте́л пойти́ в кино́. – Sinemaya gitmek isterim (Eril).
Я бы хоте́ла верну́ться в оте́ль пора́ньше. – Otele erken dönmek isterim (Dişil).
Soru sormak için ‘что’ [şto] soru sözcüğü kullanmanız gerekir.
Что бы ты хоте́л(а) (поде́лать/сде́лать)? – Ne (yapmak) istersin? (Eril, Dişil)
Что бы вы хоте́ли (поде́лать/сде́лать)? – Ne (yapmak) istersiniz? (Çoğul)
Olumsuz cümle kurmak için yalnız fiilden önce ‘не’ kullanacaksınız:
Я бы не хоте́л идти́ сего́дня в теа́тр. – Bugün tiyatroya gitmek istemem (Eril).
Я бы не хоте́ла отвеча́ть на э́тот вопро́с пря́мо сейча́с. – Bu soruya hemen cevap vermek istemem (Dişil).
III. Мне бы хоте́лось + İsmin —I Hali/Mastar
‘Мне бы хоте́лось’ [mne bı hatélas’] (Canım… ister/Ben … isterim) ifadesi, yukarıdaki ifadelerin eşanlamı olarak kullanılır. Bu dilbilgisi kalıbına özellikle gündelik kunuşmalarda sıkça rastlanır. Bu kalıptaki fiilin biçimine göre kişinin kim olduğu hiç belli değildir. Şahıs, cümlenin başında belli olur:
Мне/тебе́/ему́/ей/нам/вам/им бы хоте́лось – Ben/sen/o (Eril)/o (Dişil)/biz/siz/onlar isterim/istersin/ister/isteriz/istersiniz/isterler
Мне бы хоте́лось моро́женого. – Canım dondurma ister (çekti).
Нам бы хоте́лось пое́хать в парк. – Parka gitmek isteriz.
Soru sormak için ‘чего’ [çivó] soru sözcüğü kullanmanız gerekir.
Чего́ бы мне/тебе́/ему́/ей/нам/вам/им хоте́лось? – Ne/neyi isterim/istersin/ister/isteriz/istersiniz/isterler?
Чего́ бы мне/тебе́/ему́/ей/нам/вам/им хоте́лось (сде́лать/поде́лать)? – Ne/neyi yapmak isterim/istersin/ister/isteriz/istersiniz/isterler?
Olumsuz cümle kurmak için fiilden önce ‘не’ kullanacaksınız:
Мне бы не хоте́лось…. – Ben istemem (Canım… istemiyor).
Şimdi örneklere bakın:
1.
— Я бы хоте́л зако́нчить э́тот прое́кт как мо́жно ра́ньше. – Bu projeyi bir an önce bitirmek istiyorum.
2.
— Чего́ бы ты хоте́ла на за́втрак? – Kahvaltıda ne istersin?
— Пожа́луй, я бы хоте́ла омле́т и све́жевы́жатый апельси́новый сок. – Ben omlet ve taze sıkılmış portakal suyu isterim (Dişil) (Burada ‘пожалуй’ kelimesi, Türkçe’ye tercüme edilmez, yalnız ondan sonraki ifadede kişinin dileği olduğunu gösterir; sıkça kullanılır).
3.
— Нам бы не хоте́лось встава́ть так ра́но в выходно́й день. – Hafta sonu o kadar erken kalkmak istemeyiz.
Bir sonraki derste görüşmek dileğiyle…
Kaynak: Sputnik