Rus Alfabesi

Rus Kiril alfabesinde 33 harf vardır. Bunlardan 10’u sesli (а, у, о, ы, э, я, ю, ё, и, е), 21’i sessiz (б, в, г, д, ж, з, й, к, л, м, н, п, р, с, т, ф, х, ц, ч, ш, щ) ve her iki guruba da girmeyen 2 tonlama işareti ( ъ, ь) vardır.

Rusça Kelimelerde Vurgu

Rusça kelimelerde vurgu çok önemlidir. Rusçada vurgunun genel olarak bir kuralı bulunmamaktadır. Bu sebeple kelimeleri ezberlerken vurgusuyla birlikte ezberlemekte fayda var.  Birçok sözlükte kelimelerin hangi hecesinde vurgu olduğu hecenin üzerine konan bir işaretle veya farklı renkle (renkli veya kalın) gösterilir.

Bazen bir kelimedeki vurgu, kelimeye gelen eke göre de değişiklik gösterebilir. Not: bir sözcükte “Ё” harfi varsa, vurgu her zaman ondadır.

Kelime öğrenirken ve telaffuz ederken bunlara dikkat etmek gerekir.

[VİDEO] Rus Alfabesini Öğrenelim – Учим русский алфавит

{youtube}r1dVSuZudM8{/youtube}

 

 

Harf	Okunuşu	Türkçeden benzer ses örneği	Rusçadan örnek	Çevirisi
А а	A	Anne	АПТЕКА	eczane
Б б	B	Balık	БЕЛЫЙ	beyaz
В в	V	Vazo	ВЕТЕР	rüzgâr
Г г	G	Gaf	ГОРОД	şehir
Д д	D	Duman	ДОМ	ev
Е е	Ye	YEngeç, bellEk	НЕТ	hayır
Ё ё	Yo	YOnca, bÖrek	ЖЁЛТЫЙ	sarı
Ж ж	J	Jaguar	ЖИЗНЬ	yaşam
З з	Z	Zaman	ЗАКОН	kanun
И и	İ	İsim	ИГРА	oyun
Й й	Y	boY	КРАЙ	kenar
К к	K	Kale	КАМЕНЬ	taş
Л л	L (sert)	daL, eL	ЛЕС	orman
М м	M	Masa	МАМА	anne
Н н	N	Nar	НАРОД	millet
О о	O	Omuz	ОЧЕНЬ	çok
П п	P	Para	ПЕСНЯ	şarkı
Р р	R	Roman	РАДОСТЬ	sevinç
С с	S	Saat	СЫР	peynir
Т т	T	Tamam	ТЕМА	konu
У у	U	Ufuk	УХО	kulak
Ф ф	F	Fan	ФОНАРЬ	fener
Х х	H	Halat	ХОРОШО	iyi
Ц ц	Ts	yaTSı	ЦАРЬ	çar
Ч ч	Ç	Çam	ЧЁРНЫЙ	siyah
Ш ш	Ş (Sert Ş)	Şapka	ШАПКА	şapka
Щ щ	Ş’ (Yumuşak Ş)	beŞ Şehir	ЩЕКА	yanak
ъ	Yumuşatma işareti	–	КАЛЬЯН	nargile
ы	I	mIzrak	РЫНОК	pazar
ь	Sertlik işareti	–	ОБЪЯВЛЕНИЕ	ilan
Э э	E	Edirne	ЭРА	çağ
Ю ю	Yu	YUlaf, gÜzel	ИЗЮМ	kuru üzüm
Я я	Ya	YAsa,	ЯСНО	belli

 

 

Okuma kuralları.

Açıklama 1. “Я”, “Ю”, “Е”, “Ё” harfleri, sertlik ve yumuşatma işaretleri.

Rus Kiril alfabesinde 33 harf vardır. Bunlardan 10’u sesli (а, у, о, ы, э, я, ю, ё, и, е), 21’i sessiz (б, в, г, д, ж, з, й, к, л, м, н, п, р, с, т, ф, х, ц, ч, ш, щ) ve her iki guruba da girmeyen 2 tonlama (sertlik ve yumuşatma) işareti ( ь, ъ) vardır. Sertlik ve yumuşatma işaretlerinin tek başına bir sesi yoktur, kendinden önceki ünsüz harfin yumuşak veya sert okunması gerektiğini gösterir.

 

Ünlülerden (А, О, И, Э, Ы, У, Я, Ю, Е, Ё) 4 harf çift seslidir: Я(ya), Ю(yu), Е(ye), Ё(yo). Kelimenin başında, ünlülerden sonra, yumuşatma ve sertlik işaretlerinden sonra iki ses olarak okunur. Bunun dışındaki durumlarda ise tek sesli okunur.

Örnekler:

ЯБЛОКО (ya’blako) – elma,

ЯСНО (ya’sna) – belli,

ИСТОРИЯ (isto’riya) – tarih,

КАЛЬЯН (kalya’n) – nargile.

Burada “Я” tam iki harf olarak söylenir: “Y” ve “A”.

МЯСО (mya’so) – et,

KАТЯ (ka’tya) – bir kız ismi.

Burada “Я” yumuşak bir “A” şeklinde söylenir.

 

НЕТ (nyet) – hayır, yok,

ЛЕС (lyes) – orman,

CООБЩЕНИЕ (saapşe’niye) – mesaj (birinci “e” tek sesli, ikinci çift sesli).

 

ЁЖ (yoş) – kirpi,

БЬЁТ (byot) – vuruyor. Burda “Ё” iki sesli.

МЁРЗНУТЬ (myo’rznut’) – üşümek. Burada bitişik ve tek sesli söylenir.

 

ВЬЮГА (vyu’ga) – tipi,

ЮГ (yuk) – güney.

КАТЮША (katyu’şa) – füze ismi, aynı zamanda kız isminin kısaltması.

 

Açıklama 2. “Ж”, “Ш”, “Ц”, “Ч”, “Щ” harfleri. 

Rusçada “Ж”, “Ш”, “Ц” harfleri her zaman serttir. “И”, “Е”, “Ё” harfleri onlarla beraber gelirse “Ы”, “Э”, “О” olarak okunur.

Hiçbir zaman “Ж”, “Ч” ve “Ш”den sonra “Ы” harfi gelmez, bunun yerine “И” yazılır. Bu sebeple Rusçada Kırgız yerine Kirgiz (Киргиз) ifadesi kullanılır. Son zamanlarda Kırgız olarak da özellikle kişi adlarında ve ülke isimlerinde istisnalar görülmektedir. Ancak bu durum Rusçada bir kural olarak devam eder.

 

Örnekler:

ЖИЗНЬ (jızn’) – yaşam,

ШИРОКИЙ (şıro’kiy) – geniş,

ЦИРК (tsırk) – sirk,

ЖЕЛАНИЕ (jela’niye) – istek,

ШЕЯ (şe’ya) – boyun,

ЦЕРКОВЬ (tse’rkaf’) – kilise,

ЖЁЛТЫЙ (jo’ltıy) – sarı,

ПРИШЁЛ (prişo’l) – geldi,

ЧИСТЫЙ (çi’stıy) – temiz.

 

Açıklama 3. Tonlu ve tonsuz harfleri.

Rusçada 6 çift tonlu-tonsuz ünsüz var. Bunlar:

В – Ф,

Д – Т,

Г – К,

Ж – Ш,

Б – П,

З – С.

Yazılış ve okunuşta bir birinin yerine gelebilir. Mesela, “C” yazılıyor, “З” okunuyor, ya da tersine “З” yazılıyor, “C” okunuyor. Okunuş şekli, harfin kelimenin içindeki durumuna (güçlü, zayıf) bağlı.  Peki, güçlü ve zayıf durum ne demek bir de buna bakalım.

Güçlü Durumlar

İki sesli arasında.

Sessizden sonra sesli harf geliyorsa

Zayıf Durumlar

Ünlüden sonra ünsüzden önce

Sözün başlangıcında ünsüzden önce

Kelimenin sonunda

 

Güçlü durumda iken sessiz harf olduğu gibi okunur. Zayıf durumda iken ise değişebilir.

ГОРОД – go’rat (şehir),

ЗУБ – zup (diş).

ЦЕРКОВЬ – tserkaf’.

 

СДЕЛАТЬ – zdelat’ (yapmak),

ВСТАТЬ  – fstat’ (kalkmak),

СКАЗКА – skaska (masal),

ОШИБКА – aşipka (hata),

УЛЬЯНОВСК – ul’yanafsk (bir şehrin adı).

 

Bu olay bazı ön eklerde de ortaya çıkabilir.  Mesela, “БЕЗ-” (-sız), “РАЗ-” ve “ИЗ-” (-dan) ön eklerinin son “З (z)” harfi sözcüğün ilk harfine göre “C (s)” harfine dönüşebilir.

БЕЗЗАКОНИЕ – bezzakoniye (yolsuzluk),

БЕСПОРЯДОК – besparyadak (düzensizlik),

ИЗДАЛЕКА – izdaleka (uzaktan),

ИСПРАВИТЬ – ispravit’ (düzeltmek),

РАССТАТЬСЯ – rasstat’sya (ayrılmak),

РАЗГОВОР – razgavor (konuşma).

СДЕЛАТЬ – zdelat’ (yapmak),

СХОДИТЬ – shadit’ (gidip gelmek).

 

Açıklama 4. Vurgusuz ünlüler.

Rusçada üstüne vurgu olmayan “O”, “E”, “Я” harflerinin telaffuzu net değildir. Vurgusuz durumda “O” harfi “a” ve “o” arasında kısa belirsiz bir sese dönüşür. Moskovalılar bu sesi tam bir “a” olarak telaffuz eder, Ural ve Volga bölgesindeki insanlar onu “o”ya daha yakın telaffuz eder. Ama kurallara göre vurgusuz “O” sadece sözcüğün ilk harfi ise tam “a” olarak okunur. Örnekler:

ОКНО’– akno (pencere),

СОБА’КА – sabaka (köpek),

ГО’РОД – gorat (şehir).

 

Vurgusuz “Я” harfi “i” olarak telaffuz edilir. Vurgusuz “E” harfi “i” ve “e” arasında bir ses olarak telaffuz edilir.

Örnekler:

РЕКА’ – rika (nehir),

ТЫ’СЯЧА – tısiça (bin).

 

 “Я” harfi bir sözcüğün son harfi ise olduğu gibi okunur.

КА’ТЯ – katya (kız ismi),

ВСТРЕЧА’ТЬСЯ – fstriçatsya (buluşmak).

 

Vurgu, “У”, “Ы”, “Э”, “Ю”, “А”, “И” harflerinin okunuşunu etkilemiyor.