Bugünkü dersimizde ‘Kabul Ediş Bağlacı’ denilen bir bağlaç üzerinde duracağız. ‘Хотя́’ [hat’á] bağlacı, iki cümleciği bağlar, Türkçe’deki ‘halde’, ‘oysa’ karşılığında kullanılır.
Aslında ‘хотя́’ bağlacı hem gündelik konuşmalarda, hem de resmi dilde sıkça kullanılan bir bağlaç. Genellikle buna Rusça’daki bitişik cümlelerde rastlanır. Bitişik cümle, ana ve yan cümlecikten oluşur. Rusça kurallarına göre ‘хотя́’ bağlacı, yan cümleciğin başında gelir, ondan sonra ise ana cümle söylenir. Bu, cümle yapısı, Türkçe’dekine çok benzer:
(Хотя́ он у́чит ру́сский язы́к всего́ три ме́сяца), [он уже́ хорошо́ понима́ет и говори́т по-ру́сски]. —
(Rusça’yı sadece üç ay boyunca öğrendiği halde) [Rusça’yı artık iyi anlar ve konuşur].
Gördüğünüz gibi, Rusça ile Türkçe arasındaki en büyük fark, ‘хотя́/halde’ unsurunun yan cümleciğin farklı yerlerinde kullanılması: Rusça yan cümleciğin tam başında kullanılırken Türkçe’de yan cümleciğini bitirir:
(Хотя́ я уже́ смотре́л э́тот фильм), [с удово́льствием посмотрю́ его́ ещё раз]. —
(Bu filmi seyrettiğim halde) [onu seve seve tekrar seyrederim].
Gündelik Rusça konuşmalarında yukarıdaki kurala genellikle uymuyorlar: yan cümleyi ana cümleden sonra da kullanırlar. Böylece yan cümleye daha çok vurgu yapıyorlar:
[Ты мне совсе́м не звони́шь], (хотя́ я так жду твоего́ звонка́). —
[Beni hiç aramıyorsun], (oysa aramanı çok bekliyorum)/(Aramanı çok beklediğim halde) [beni hiç aramıyorsun].
‘Хотя́’ bağlacının eski bir varyantı olan ‘хоть’ [hot’] bağlacı ile de karşılaşmak mümkün. Bu varyant, günümüzde konuşma Rusçası’nda daha çok kalıplaşmış ifadelerde kullanılır:
хоть отбавля́й [hot’ atbavl’áy] – çok fazla
хоть пруд пруди́ [hot’ prut prudí] – çok fazla (göl üzerine göl yapsan bile…)
хоть (ты) тре́сни [hot’ (tı) trésni] – ne yapıp yapıp (patlasan bile)
хоть убе́й [hot’ ub’éy] – beni öldürsen bile
хоть глаз вы́коли [hot’ glas vı́kali] – çok karanlık (gözümü çıkarsan bile…)
хоть шаро́м покати́ [hot’ şaróm pakatí] – hiç, bomboş
Lütfen, örneklere bakın:
1.
— Хотя́ я неда́вно прие́хал в Москву́, уже́ успе́л осмотре́ть мно́го музе́ев. – Moskova’ya daha geçen gün geldiğim halde birçok müzeyi gezdim.
2.
— Хотя́ он о́чень уста́л, всё равно́ включи́л компью́тер и на́чал рабо́тать. — Çok yorulduğu halde bilgisayarını açarak çalışmaya başladı.
3.
— Я уже́ всё зна́ю, хотя́ никто́ из мои́х колле́г ничего́ мне не сообща́л. – Herşeyi biliyorum, oysa meslektaşlarımın hiçbiri bana hiç birşey söylemedi (Meslektaşlarım bana hiç birşey söylemediği halde herşeyi biliyorum).
4.
— Вы меня́ соверше́нно не понима́ете, хотя́ я вам уже тре́тий раз говорю́. – Beni hiç anlamıyorsunuz, oysa size üçüncü defa söylüyorum.
5.
— Он о́чень обеспе́ченный челове́к. Де́нег у него́ хоть пруд пруди́. – Çok zengin bir adam. Çok fazla parası var.
6.
— До́ма ничего́ нет, в холоди́льнике хоть шаро́м покати́. Мо́жет, зака́жем пи́ццу? – Evde hiç bir şey yok, buzdolabı bomboş. Bir pizza sipariş edelim mi?
7.
— Так темно́, что хоть глаз вы́коли (=ничего́ не ви́жу). – O kadar karanlık ki (hiç birşey göremiyorum)!
8.
— Хоть убе́й – не бу́ду э́того де́лать! – Beni öldürsen bile bunu yapmayacağım!
Bir sonraki derste görüşmek dileğiyle…
Kaynak: Sputnik